Để đạt năng suất heo cao trong lúc bán, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến năng suất heo trong đó các thông số trên heo con có ảnh hưởng quyết định đến năng suất đàn heo sau này, dưới đây là 4 thông số quan trọng trên heo con gây ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất lúc xuất bán.
1. Số con sinh ra còn sống
Chọn lọc gen giúp tăng tổng số lượng heo con/lứa, nhưng lượng heo con sinh ra còn sống lại không tăng cùng tốc độ như vậy. Trong số heo con chết lưu, 75% chết trong quá trình đẻ, lý do phổ biến nhất là do chết ngạt. Các yếu tố rủi ro gây ra vấn đề này bao gồm: thời gian đẻ dài, thứ tự sinh, khối lượng heo con và thai chậm phát triển trong tử cung (intra-uterine growth retardation). Phương pháp truyền thống để giảm số lượng heo con chết lưu là tập trung vào giám sát và can thiệp kịp thời trong suốt quá trình đẻ.
2. Khối lượng heo con sơ sinh
Cân nặng của heo con sơ sinh có ảnh hưởng đáng kể đến khả năng sống sót và tăng trọng đến tận khi xuất bán. Ví dụ, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng heo con khi mới sinh có trọng lượng 1 kg có tỷ lệ sống 94%, so sánh với heo con có cân nặng dưới 1 kg thì tỷ lệ sống chỉ có 50%. Ngoài ra, heo con có trọng lượng 1.5 kg khi mới sinh ra, trung bình vào lúc 9 tuần tuổi nặng hơn 4 kg và đạt được cân nặng khi xuất bán sớm hơn 1 tuần khi so với heo con có trọng lượng 1 kg lúc mới sinh. Có rất nhiều yếu tố trong giai đoạn mang thai của heo nái ảnh hưởng đến trọng lượng heo con sơ sinh. Một trong số đó là mức độ thay đổi lượng mỡ lưng trong suốt chu kỳ sinh sản của heo nái.
Nghiên cứu bởi Dr Anne Wientjes, trường đại học Wageningen, Hà Lan đã chỉ ra rằng mức độ chênh lệch của khối lượng heo con sơ sinh đã giảm khi nái chỉ mất 2 mm mỡ lưng so với nái mất 5 mm mỡ lưng trong giai đoạn 3 tuần nuôi con trước đó. Các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến khối lượng heo con sơ sinh bao gồm sự hình thành các mạch máu ở nhau thai và lưu lượng máu trong tử cung, cũng như lượng thu nhận protein của heo nái trong suốt giai đoạn mang thai. Sự chêch lệch của khối lượng heo con sơ sinh trong cùng một lứa được xác định trong tháng mang thai đầu tiên và có vẻ như được xác nhận qua kích thước nhau thai. Yếu tố về giống cũng có thể là một trong những nguyên nhân.
3. Thu nhận đủ sữa đầu
Sữa đầu cung cấp các chất dinh dưỡng, kháng thể mẹ truyền và rất nhiều yếu tố sinh học khác rất quan trọng cho sự phát triển mô bào và nội quan của heo con. Thu nhận sữa đầu có mối liên kết với khối lượng heo con lúc 6 tuần tuổi và tại thời điểm xuất bán. Lượng sữa đầu thu nhận được cho thấy ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ chết trước khi cai sữa. Heo con không uống đủ sữa đầu trung bình có tỷ lệ chết cao hơn gấp 4-5 lần so với heo con uống đủ sữa đầu. Trong một lứa, có khoảng 30% heo con không uống đủ sữa đầu, điều này đã được chứng minh rất nhiều lần.
Bảng 1: Mối tương quan giữa tỷ lệ chết và lượng sữa đầu heo con thu nhận
Khả năng sản xuất sữa đầu của heo nái cũng gây ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhận của heo con. Khi số heo con/lứa lớn sẽ làm cho tình hình này nghiêm trọng hơn. Tổng lượng sữa đầu được heo nái sản xuất không liên quan đến số lượng heo con sơ sinh, có thể do heo nái không biết trước được số heo con mình sẽ sinh ra nên không thể điều chỉnh lượng sữa đầu cần phải sản xuất. Lượng mô chức năng tại vú heo nái là yếu tố quyết định lượng sữa và sữa đầu nái có thể sản xuất.
Yếu tố thứ 2 ảnh hưởng đến thu nhận sữa đầu và khả năng bú của heo con trong thời kỳ theo mẹ, một phần được quyết định sức sống của heo con lúc mới sinh. Heo con bị ngạt do thiếu oxy do heo mẹ sinh khó là nguy cơ khiến lượng sữa đầu thu nhận thấp. Môi trường lạnh có thể gây hạ thân nhiệt và đường huyết, ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sống và thu nhận sữa đầu của heo con.
Dinh dưỡng trên heo nái cũng đóng một vai trò nhất định. Chế độ ăn tốt không chỉ giúp tăng lượng sữa đầu heo nái sản xuất được, một số chất dinh dưỡng nhất định đóng vai trò như là nguồn n-3 PUFA sẵn có trong một số trường hợp cũng ảnh hưởng đến khả năng sống của heo con sơ sinh.
4. Sức sống của heo con sơ sinh
Heo con sơ sinh đủ khỏe mạnh mới có khả năng cạnh tranh bầu vú của heo mẹ, bắt đầu bú sữa và duy trì nhiệt độ của cơ thể. Thiếu oxy và yếu chân làm heo con không hoặc bú sữa đầu chậm. Heo con bú sữa trong vòng 30 phút đầu tiên sau sinh chỉ có tỷ lệ chết là 6% trong khi heo con bú sữa đầu 1 tiếng sau sinh có tỷ lệ chết là 21%. Bị ngạt do thiếu oxy là nguyên nhân phổ biến gây ra thai chết lưu, ngay cả khi bị ở mức độ nhẹ nó cũng gây ảnh hưởng đến sức sống của heo con sơ sinh.
Những nghiên cứu khoa học, hiểu biết của con người đang tiếp cận để hỗ trợ năng suất của nái ở giai đoạn ngay cả trước khi mang thai – ví dụ, phát triển nang trứng trên nái cũng như tối ưu sự phát triển của phôi thai trong tháng mang thai đầu tiên.
